Stały dobowy wzrost zachorowań na koronawirusa COVID-19, pojawiące się nowe obostrzenia prowadzące do ograniczeń w przemieszczaniu i ograniczenia bezpośrednich kontaktów między osobami to zupełnie nowa rzeczywistość z którą przychodzi mierzyć się nie tylko Nam profesjonalnym pełnomocnikom ale także Stronom postępowań i świadkom.
Stajemy częstokroć przed wyborem totalnego paraliżu postępowania- co oznacza wydłużenie w czasie procedowania w sprawie i w przypadku gdy wobec oskarżonego stosowany jest tymczasowy areszt ujemnych konsekwencji bądź posiłkowania zupełnie nową formą m.in. rozpraw online, których dopuszczalność w postępowaniach karnych budzi uzasadnione wątpliwości.
Prekursorem rozpraw online w postępowaniach karnych jest Sąd Rejonowy dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi. Na mocy zarządzenia Prezesa tego sądu (zarządzenie nr 52/2020 r. z dnia 28.05.2020 r.) zapewniony został udział publiczności w trakcie rozpraw i posiedzeń jawnych przez Internet dzięki wprowadzeniu tzw. elektronicznych kart wstępu.
Sam wniosek o wydanie takiej elektronicznej kary wstępu w charakterze publiczności na rozprawę bądź posiedzenie jawne uznać należy za przejrzysty i stosunkowo łatwy do wypełnienia- oczywiście mówimy o osobach, które potrafią obsługiwać komputer, korzystać z zasobów Internetu i mają pewne doświadczenie w obsłudze aplikacji umożliwiających porozumiewanie się na odległość- tym samym udział publiczności na rozprawie karnej w trybie zdalnym może zostać zapewniony na zadowalającym poziomie, co jest niezbędne dla urzeczywistnienia zasady jawności.
Dopuszczalność przeprowadzenia rozprawy online w sprawach karnych na gruncie art. 39 pkt. 8 ustawy z dnia 19.06.2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 (tzw. tarcza 4.0) a także mając na uwadze treść art. 374§1 k.p.k. nie budzi wątpliwości, przy czym regulacja zawarta w art. 374§1 k.p.k. ma charakter regulacji stałej tj. jej czas obowiązywania nie jest związany z trwaniem stanu epidemii.
Uprawnionym do zarządzenia zdalnego udziału stron w rozprawie karnej jest przewodniczący.
Uprawnionymi do udziału w zdalnej rozprawie są: prokurator, oskarżony, oskarżyciel prywatny i oskarżyciel posiłkowy pozbawieni wolności i obrońca oskarżonego pozbawionego wolności.
A zatem uprawnienia do złożenia wniosku o udział zdalny w rozprawie nie posiada oskarżyciel publiczny inny niż prokurator.
Przy czym obrońca oskarżonego pozbawionego wolności który chciałby brać udział w rozprawie w formie zdalnej winien przebywać w tymże czasie albo w miejscu przebywania oskarżonego (areszt śledczy/zakład karny) albo w sądzie gdzie toczy się rozprawa. I tutaj pojawia się zasadniczy problem dotyczący możliwości kontaktu obrońcy z oskarżonym w sytuacji gdy w/w osoby przebywać będą w trakcie rozprawy w różnych miejscach.
W takim wypadku istnieje możliwość zarządzenia przerwy w celu umożliwienia kontaktu telefonicznego obrońcy z oskarżonym ale o powyższym decyduje Sąd w oparciu o nieostre kryteria co może prowadzić do utrudnienia realizowania przez oskarżonego jego elementarnego prawa do obrony.
Także wątpliwości budzi zapewnienie udziału tłumacza w rozprawie w trybie online w sytuacji gdy oskarżony nie włada językiem polskim w sytuacji.
Autor: Adwokat Aleksandra Kurowska-Wójcik
